Çocuklarımıza öz güven kazandırmak için ne yapmalıyız?

Ay bu çocuk kimseyle iletişim kurmuyor.
Kızım/oğlum selam verir misin?
Yahu nereye gitsek kucağımdan inmiyor,topluma karışmıyor.
Merhaba desene neden kaçıyorsun.
Yabani bu yabani .
Korkmana gerek yok yapabilirsin.
Hadi çocuğum saklanmana,çekinmene gerek yok çık ortaya.
Gel buraya söz dinle.
Kızım/oğlum utanmasana.
Misafir gelse paçamdan ayrılmıyor.

Yukarıdaki cümleler size tanıdık geliyorsa çocuğunuz yabani falan değil öz güven problemi yaşıyor olabilir.Eskilerin çekingenlik yeni dünyanın öz güven eksikliği dediği şey bir çok temele dayanabiliyor.

• Yalnız kalma isteği ve toplum içinde iletişim kuramama

Çocuk öz güven eksikliği yüzünden yalnız kalıyor ve çekingen davranıyor.Hata yapmaktan şiddetle korkuyor ve hata yapacağım korkusu ile toplum içine karışmaktan uzak duruyor.

• Toplu oynanan oyunlardan/yarışlardan uzak durma.

Kaybetme korkusu ile baş edemeyen çocuk topluca oynanan oyunlardan uzak durur.Asla beceri gerektiren faaliyetler içinde olmaz;çünkü hep kaybedeceğini düşünür.

• Şiddete eğilim

Aşırı öz güvensizlik durumunda çocuklar şiddete meyilli olurlar.Kendilerini ifade edemediklerinde bunu şiddetle gösterirler.Başa çıkamadıkları duyguları için vurmak,itmek gibi davranışlarla bu duyguyla baş etmeye çalışırlar.

• Aşırı hareketlilik ve söz dinlememe

Bazı çocukların her ortama girip çıkmaları,hareketli olmaları çok öz güvenli olduklarını düşündürse de, bazen bu öz güven eksikliğinin bir göstergesidir.Ortamda yaptıkları yaramazlıklar; ilgi odağı olup söz dinlememenin altında bireysel başarısızlıklarını örtme gibi duygulardan kaynaklanıyor olabilir.

• Sürekli eleştirel olma

Öz güven eksikliği yaşayan çocuk sürekli etrafındakilerin olumsuz özelliklerini ön plana çıkarmaya çalışır.Böylelikle kendilerinin eksik yanlarının gözardı edileceğini düşünürler.

• Övgü ve yergiye tepkili olmaz 

Öz güven eksikliği olan çocuklar övüldüklerinde veya yaptıkları bir şey beğenilmediğinde tepki verirler.Yaptıkları şeyler yüzünden pozitif veya negatif bir şey duymak hoşlarına gitmez.

• Olumlu ya da olumsuz eleştiriye asla tahammülleri yoktur.

Yaptıkları şeylerin başkaları tarafından değerlendirilmesi hiç hoşlarına gitmez.Her şeyi kendilerinin bildiğini düşünürler.

Çocuklarımıza öz güven kazandırmak için ne yapmalıyız ?

• Onları cesaretlendirin.

Ama bunu bazı bilinçsiz kişilerin önerdiği gibi çikolata,şeker teklif ederek değil de onlara bir şeyi başardığı zaman ne kadar mutlu olacaklarını göstererek yapabiliriz.Örneğin:Size çamaşır asarken mandal vermesine izin verin.Bu yaptığının sizin işinizi kolaylaştırdığını ve çok mutlu olduğunuzu dile getirin.Onlara öncelikle atından kalkabilecekleri sorumluluklar verin ki başarma duygusunu tadabilsinler.

• Onlara sorumluluk verin

Mesela beceremeseler de yataklarını kendileri toplamaları konusunda destek olabilirsiniz.Bir çim adam ya da çiçek alıp onu her gün sulaması için telkinde bulunabilirsiniz.Akşamları sofrayı kurmaya yardım edebilirler.Oyuncanlarını toplamak ya da dişlerini düzenli fırçalamak vb.. Bunları yaptıklarında elde edecekleri şeyleri güzellikle anlatabilirsiniz.Güzel dişler,solmamış bir çiçek,toplanmış bir yatak....

• Onlara sonsuz destek olun

Burada demek istediğim onların yorulmasınlar diye her işlerini yapmak,kucakta taşımak,yemesine yardım etmek değil.Tam tersine kıyafetlerini kendi giymeleri için teşvikte bulunmak,dökse de kendi yemesine izin vermek,zaman zaman özgür olmaları için onları uzaktan gözlemlemeye izin vermek.

• Onlara her koşulda yanlarında olduğunuzu anlatın

Çocuğunuzu bir işi ya da görevi yapamadığında asla azarlamayın,ona verdiğiniz değeri bu tepki ile belli etmeyin.Yaptıkları ve yapamadıkları ile her koşulda onları sevdiğinizi anlatın.



Bize gelince:

Lina,ben işe başladıktan sonra değişti.2 yaşında kadar ona ben baktım ve sanırım gelişiminin en çalkantılı döneminde onu bırakıp işe gitmek zorunda olmak çocuğu etkiledi.Bakacak olan kişi annemdi ama yine de bazı aksaklıklar oldu.

Annem bana göre daha korumacı ve panik,bunun yanında -emanet olduğu için-yemesine,içmesine,giydiğine kadar her şeyde fazla korumacı..Yürümesin zaten zayıf diye kucağına taşır,giyinirken yorulmasın diye yardım eder tipik anneanne yüreği.

Lina okula bu sebepten başladı,kendi kendine yetebilmeyi öğrensin,tek başına da bir yerde durabilsin,bunun yanında sosyalleşsin,annemin yetemediği yerlerde okul desteklesin diye.Hafta içi her gün 11:30 17:30
arası okulda.Yalnız zamanla çocuk tuhaflaştı,insanları görünce konuşmaz oldu,biri sevmeye kalksa kafasını çevirdi,bensiz bir yerde durmayı asla istemedi vs vs...

Biz ne yaptık.Okul ile başladığımız bu kendini yeniden buluş ve büyüme çabası içinde onun gelişimi için yaptığı faaliyetlerini yapabileceği konusunda onu destekledik ve ona güvendik 

Sürekli toplum içine girdik,çocuklarla iletişim içinde olmasını sağladık.Yavaş yavaş kendine güveni gelince aradan çekildik.Arkadaşlık kurmasına ve kendini savunmasına fırsat verdik.Örneğin :Parkta bir sorun yaşadığında bize gelip söylediğinde "Sen bu konuda arkadaşını güzelce uyarabilirsin." dedik.Uyarma konusunda biz araya girmedik.Kapasitesine göre görevler verip onun kendine daha fazla güvenmesini sağladık.Örneğin:Akşam yemeğinde masayı kurmak,fasulye yetiştirmek,tuvalet ihtiyacını tamamen kendinin görmesini sağlamak gibi.Saklambaç oynarken hep kendi sobelemek isterdi,biz sobelediğimiz zaman küserdi ona her zaman kendisinin kazanamayacağını kaybetmenin de olabileceğini anlattık.

Botanik Park tanımadığı çocuklarla arkadaşlık kurup oyuncaklarını paylaşırken

Çocukla ilgilenme onun seviyesine inip düşünme ve onu anlama her zaman işe yaradığı gibi öz güven konusunda işe yaradı.Zamanla Lina fırındaki amcayla konuşmaya başladı,okulda sahneye çıkmaktan çekinmedi,dün akşam çok büyük oyun alanında tek başına durabildi vs vs...

Bu ara bol bol minibüse biniyoruz bizim güzergah da şoförlük yapan suratsız amcaların cesaretini kırmasına izin vermeden "2 kişi alır mısınız?" dediğinde bu iş tamamdır. :))